Są w Londynie dwie wieże (telewizyjne), na kierunku północ-południe, których istnienie powiązane jest z… pałacami: The Crystal Palace (na południu) i Alexandra Palace (na północy). Dziś opowiem Wam o drugim z nich, który miał odrobinę więcej szczęścia i przetrwał po dziś dzień, ciesząc się sporą popularnością wśród londyńczyków, także (a może przede wszystkim) za sprawą wyjątkowo atrakcyjnego i malowniczego położenia, co czyni zeń i otaczających go terenów spacerową atrakcję tutaj.
Budynek, pieszczotliwie nazywany „Ally Pally”, został otwarty przeszło 150 lat temu i ma historię obfitującą w szereg nagłych zwrotów akcji. Odbywały się w nim wydarzenia sportowe, koncerty i wystawy, a w początkach istnienia brytyjskiej telewizji był nawet siedzibą BBC. Dlatego nazywany jest kolebką tej stacji.
Pomysłodawcą tego pałacu był walijski architekt Owen Jones, który już w 1859 roku zainicjował ideę powstania „Pałacu Ludowego”. We wrześniu 1865 roku rozpoczęto budowę tego przedsięwzięcia, według projektu Johna Johnsona i Alfreda Meesona, (odstępując od szklanej konstrukcji zaproponowanej początkowo przez Jonesa). W tym celu zużyto 15 milionów cegieł (i materiałów w dużej mierze odzyskanych z budynku Międzynarodowej Wystawy w Kensington z 1862 roku). Sam pałac o powierzchni siedmiu akrów (to więcej niż pięć boisk stadionu Wembley) mierzy 237 metrów długości i 38 metrów wysokości i jest szerszy i wyższy od pałacu Buckingham.
Od 1871 roku trwały także prace na liniach Edgware, Highgate i London Railway (aby połączyć to miejsce ze stacją Highgate), które zakończono w 1873 roku.
Planowany budynek pierwotnie nosił nazwę „Pałacu Ludowego” jednak zmieniono ją podobnie jak nazwę otaczającego go parku dla upamiętnienia popularnej w tamtym czasie nowej księżnej Walii Aleksandry Duńskiej, która przybyła do Anglii i 10 marca 1863 r. poślubiła księcia Alberta Edwarda, najstarszego syna królowej Wiktorii.
„Ally Pally” co się łatwo pali
24 maja 1873 roku otwarto wreszcie Pałac i Park Aleksandry. Budynek stanął na terenie farmy Tottenham Wood Farm, na wzgórzu o wysokości ponad 300 stóp (91 m), będącym częścią Wzgórza Muswell.
Pałac, będący jednym z najwyższych punktów w Londynie, miał kiedyś własny dworzec tramwajowy i kolejowy, który ułatwiał odwiedzającym dostanie się na to strome wzgórze!
Alexandra Palace został wzniesiony przez Kelka i Lucasa, którzy mniej więcej w tym samym czasie zbudowali także Royal Albert Hall w South Kensington. Imprezę inauguracyjną uświetnił swym występem Sims Reeves, niezwykle popularny w tamtym czasie śpiewak operowy, który koncertował w dniu otwarcia przed 102-tysięczną publicznością.
Zaledwie 16 dni później Alexandra Palace został zniszczony przez pożar, w którym zginęło także trzech jego pracowników. Przetrwały jedynie mury zewnętrzne. Zniszczeniu uległa także niezwykle cenna wystawa kolekcji angielskiej ceramiki i porcelany, obejmująca około 4700 przedmiotów. Pałac został szybko odbudowany i ponownie otwarty 1 maja 1875 roku. W nowym Alexandra Palace mieściła się sala koncertowa, galerie sztuki, muzeum, sala wykładowa, biblioteka, sala bankietowa i duży teatr. Na scenie teatru zamontowano maszyny, które umożliwiały efekty specjalne, wykorzystywane w popularnych wówczas pantomimach i melodramatach – artyści mogli znikać, pojawiać się ponownie i unosić się w powietrze. W teatrze odbywały się także spotkania polityczne.
U podnóża wzgórza, w otaczającym go parku, zbudowano odkryty basen (niestety od dawna już zamknięty, a jego dawną obecność zdradzają porastające to miejsce długie trzciny).
Przez cały ten czas wiktoriańscy londyńczycy masowo przybywali na festiwale, pokazy sztucznych ogni, bankiety, przedstawienia teatralne i muzyczne. W 1900 roku ustawa parlamentu przekazała park i pałac na własność publiczną, dzięki czemu mógł on na zawsze pozostać „miejscem miejskiej rekreacji” dostępnym dla wszystkich.
W 1906 roku dr Barton zbudował gigantyczną szopę w Alexandra Park, aby stworzyć eksperymentalny sterowiec na zlecenie Brytyjskiego Ministerstwa Wojny. Sterowiec Barton w kształcie cygara przewoził pięciu członków załogi i był napędzany 18 śmigłami. Jego pierwszy i jedyny lot odbył się w lipcu 1906 roku z Pałacu Aleksandry do katedry św. Pawła i z powrotem.
Do bogatej oferty programowej „Ally Pally” dołączyły wkrótce pokazy filmowe oraz wyścigi – pałac miał własny tor wyścigowy, który do 1970 roku, kiedy to został zamknięty, był jedynym torem wyścigowym w Londynie. Tę urozmaiconą rozrywkę przerwała I wojna światowa, w czasie której Alexandra Park został zamknięty i przekształcony na obóz dla uchodźców, wysiedlonych Belgów i Holendrów. Później był obozem internowania dla Niemców i Austriaków, a w 1940 roku stał się miejscem postoju żołnierzy powracających z Dunkierki.
Telewizja pałacowa
W latach trzydziestych „Ally Pally” stała się miejscem „wyścigu o telewizję”, siedzibą BBC i pierwszej na świecie stacji telewizyjnej.
Co prawda pałac nigdy nie był własnością BBC, jednak w 1935 roku korporacja wydzierżawiła wschodnią część budynku, z którego prowadzono pierwsze transmisje telewizji publicznej. Z wieży BBC w listopadzie 1936 roku rozpoczęto nadawanie pierwszej publicznej telewizji wysokiej rozdzielczości. W tym samym roku Alexandra Palace był gospodarzem prób pomiędzy systemami telewizyjnymi EMI-Marconi i Baird, które miały zdecydować o standardach telewizyjnych w najbliższej przyszłości. I tak, Studio A zostało wyposażone w system Marconi-EMI Emitron, natomiast Baird zainstalował swoje systemy mechaniczne w Studio B. Kamera Emitron okazała się znacznie lepsza od kłopotliwej techniki filmowej Bairda, która nigdy nie wyszła poza etap eksperymentalny.
Co ciekawe te wczesne transmisje zostały zaprezentowane przez jedną z pierwszych prezenterek, Elizabeth Cowell, słowami „To jest bezpośrednia telewizja z Alexandra Palace…”
Od 1936 do początku lat pięćdziesiątych, z wyjątkiem drugiej wojny światowej, Alexandra Palace pozostawał głównym ośrodkiem produkcyjnym telewizji BBC, nadającym słynne programy, takie jak The Grove Family i wydarzenia historyczne, w tym koronację Elżbiety II w 1953 roku. Po 1956 roku służył wyłącznie do nadawania wiadomości. W 1966 roku z Pałacu nadano pierwszy sygnał telewizji kolorowej.
BBC kontynuowała produkcję programów telewizyjnych w Alexandra Palace dla Open University aż do 1981 roku, kiedy uniwersytet przeniósł się do specjalnie wybudowanej siedziby na północ od Londynu, w Milton Keynes.
Alexandra Palace w palących rytmach
Swingujące lata 60-te uczyniły „Ally Pally” jednym z najbardziej ikonicznych miejsc na muzycznej mapie Londynu – występowali tu Rolling Stones, Pink Floyd, a za nimi: Led Zeppelin, BB King, Queen, Muddy Waters, również tutaj miał miejsce koncert Rock Against Racism.
A potem… pałac spłoną ponownie, w 1980 roku. Kolejne otwarcie Alexandra Palace zajęło osiem lat i wiązało się z ogromem prac. Jako pierwsza powróciła na tutejszą scenę Sade, dając koncert w Wielkiej Sali, a wkrótce po niej wystąpił Barry Manilow.
Od tego czasu organizowano tu wiele atrakcji, między innymi: suchy stok narciarski, mnóstwo barów, a nawet bunkier z czasów zimnej wojny. W 1990 roku otwarto lodowisko, które jest czynne przez 364 dni w roku. W latach 1993–1995 w Wielkiej Sali odbywały się gale rozdania nagród BRIT Awards (szczytowy okres Brit Pop). A w 1996 roku Pałac uzyskał status zabytku II stopnia.
W nowym tysiącleciu „Ally Pally” nieprzerwanie tętnił muzyką, występowali tu – Bjork, Jay-Z, Chemical Brothers, Florence and the Machine, Skepta.
Jednak pałac jest od lat miejscem nie tylko atrakcyjnych koncertów, ale także przestrzenią do działań o charakterze kulturalno-oświatowym. Program Creative Learning, który wystartował w 2012 roku, do tej pory pomógł dziesiątkom tysięcy ludzi w zdobywaniu umiejętności i odkrywaniu swojej kreatywności. Odbywały się tu premiery filmowe, wyścigi Red Bulla, bilard i słynne zawody w rzutki. W 2018 roku, dzięki wsparciu Funduszu Dziedzictwa Loterii Narodowej i Rady Haringey, zakończył się projekt renowacji wschodniego skrzydła, obejmujący ponowne, po ponad 80 latach, otwarcie teatru wiktoriańskiego.
„Ally Pally” ma także swój własny pub, The Phoenix Bar & Kitchen i jest to chyba jedyny pub mieszczący się w zabytkowym pałacu.
Spacery na „cztery fajery”
Jednak dla wielu londyńczyków największym atutem tutejszej okolicy jest nawet nie sam pałac, a otaczający go park. Z tutejszego wzgórza rozciąga się imponujący widok na panoramę Londynu, między innymi na Katedrę św. Pawła, The Shard, Canary Wharf, London Eye, BT Tower i trzy boiska piłkarskie Premier League.
Podobno pod koniec XIX wieku w parku znajdował się budynek cyrkowy, wioska japońska (z ogrodami japońskimi), obozowisko Lapończyków, dom norweski i ogrodowe pawilony wszelkich kształtów i rozmiarów. Teraz po tym wszystkim nie ma śladu, za to swoje ślady na parkowych alejkach zostawiają codziennie setki spacerowiczów, którzy snują się po rozległym ciekawie ukształtowanym terenie, pełnym malowniczych zakamarków, wzniesień, pagórków i dolin.
Nie ma sensu opisywać ich ulotnej urody, zwłaszcza jeśli w formie dowodu ma się jedynie kilka zdjęć zrobionych podczas świątecznego spaceru, w czasie grudniowego zachodu słońca. Ale jeśli spodobają się Wam takie kadry ilustrujące fragmenty parku Alexandry w najmniej atrakcyjne porze roku, to znak, że powinniście się tam koniecznie wybrać i zobaczyć jego potencjał na własne oczy.
Jeśli ten post albo mój blog spodobał Ci się na tyle, żeby postawić mi symboliczną angielską herbatkę albo kieliszek prosecco, (które piję jak herbatkę), to wystarczy, że klikniesz przycisk poniżej.
Dziękuję i obiecuję, że wzniosę toast za Twoje zdrowie (także herbatką, jak będzie trzeba)!